Hengelatje

Een van de andere oorlogsverhalen die mijn moeder vaak vertelde, was kort maar krachtig. Peter de Jongh, de man van Clazien, ging in de oorlog om 20.00 uur ’s avonds nog even over straat om een hengelatje terug te brengen. Na spertijd. Hij is opgepakt door de Duitsers en nooit meer teruggekomen.   

Voor mij illustreerde dit 'ultrakorte verhaal' altijd de enorme willekeur van de oorlog. Terwijl uitgerekend deze gebeurtenis weinig willekeurigs had. Want op 3 oktober 1944 om 20.00 uur ’s avonds gingen de Duitsers op pad met een lijst waarop 100 namen stonden, een gebeurtenis die bekend is geworden als de oktoberrazzia. Peters naam stond op die lijst en hij kwam inderdaad nooit meer terug.

Toen mijn moeder al op hoge leeftijd was, kwam Clazien een keer bij haar op bezoek in Steijndeld. Van haar jeugdvriendin krijgt ze deze foto uit de oorlogsjaren. Peter de Jongh en mijn vader staan er allebei op, samen met andere ‘Langendijkers’. Ik weet nog dat ze me de foto meteen liet zien toen ik kort daarna bij haar langs kwam. ‘Kijk eens hoe mager je vader is’.   

Peter – meestal Pé genoemd – is de tweede van rechts. Zit mijn vader, die een bril droeg, helemaal rechts zoals ik eerst dacht? Of heeft hij die bril niet op en zit hij in het midden? Ik vermoed toch het laatste. Op latere leeftijd droeg hij af en toe een alpinopet, toen mogelijk ook al. En deftige laarzen zijn niets voor hem.

Op de achterkant van de foto heeft mijn moeder geschreven: ‘oorlogswinter 1944-1945, loopgraven maken voor de Duitsers’. Het moet voor 3 oktober 1944 zijn geweest, en volgens Maarten de Jongh, Claziens jongste zoon, waren het tankwallen.