De familie uit de Dalemstraat

Via de neven en nichten Nieuwstad en Versluijs heb ik heel wat oude foto’s verzameld. Alleen: er zitten weinig kinderfoto’s bij. Dan bedenk ik dat ‘ome Bas en tante Driek’ uit de Dalemstraat óók een ingang zijn. Waar zijn hun kinderen gebleven? Jannigje, Adrianus en Johannes?

In de fotoverzameling van Bep zat een foto van Gera, Dries en een kleine Bep met, in de lichtste jurk, Jannie (Jannigje). Wie zijn de anderen? De man links lijkt op Jannie. Is dat Adrianus? De vrouw naast hem moet zijn vrouw of vriendin zijn. De man rechts is dan Jannies partner. Hij rijdt, vermoed ik. De foto moet in de jaren dertig genomen zijn. 

Mijn moeder vertelde altijd dat één van de zoons van ome Bas naar Amerika vertrokken was. Welke zoon? En wanneer? Het onvolprezen digitale krantenarchief biedt uitkomst. Ome Bas overleed in 1975. Zijn kinderen plaatsen een overlijdensadvertentie. Jannie blijkt getrouwd met ene Van Dijk en woont in Amsterdam, het paar heeft geen kinderen. Adrianus lijkt ongetrouwd in Deventer te wonen en Johannes in Prescott, Canada, met een echtgenote die De Vries heet. In Canada zijn er ‘klein- en achterkleinkinderen’.

Daar kan ik mee verder. Via internet vind ik de overlijdensadvertentie van Teuntje (Toni) Versluis, ‘wife of the late Johannes (Joe) Versluis and cherished mother of Ada Hodge,… Jane Baker…, Michael Versluis … and Mel Versluis’. Als zij op 30 mei 2010 overlijdt, heeft ze 12 kleinkinderen en 8 achterkleinkinderen. Ik vind een e-mailadres van Hope Versluis, de vrouw van Michael. Zo kom ik in contact met Ada, Michael en Jane. Mel, die aan het andere eind van Canada woont, houdt afstand.

  

Michael, dominee in Ottawa, mailt me dat de hele familie van zijn moeder indertijd naar Canada emigreerde. Ze hielden nauwelijks contact met het thuisfront in Nederland. Toen Driek (Michaels oma) in 1969 overleed, kreeg Johannes daar spijt van. Een paar jaar later nam hij Michael en Mel mee naar Nederland en zocht de familie op. Michael ontmoet er zijn nichten Hennie en Mieke, de dochters van ‘uncle Adrien’.

‘De Canadezen’ hebben foto’s van vroeger en Ada belooft me scans te sturen. Daar is ze nog niet aan toe gekomen. Intussen zoek ik verder: waar hebben Jannie en Adriaan eind genomen? En zou ik de twee dochters van Adriaan nog kunnen vinden? Op naar het archief maar weer.

Jannie is op 28 januari 1939 getrouwd met Johannes Andreas van Dijk uit Amsterdam, waar het stel ook gaat wonen. Op de persoonskaart van Johannes zie ik dat hun huwelijk op 27 mei 1949 ontbonden is. Maar ze lijken toch niet zonder elkaar te kunnen: op 27 mei 1968 hertrouwen ze. Johannes overlijdt in 1989 en Jannie in 1992.

Adrianus trouwt op 29 april 1939 met Maria Johanna Tuinenburg (geboren op 3 februari 1912). Op 3 juli 1946 krijgen zij in Gorcum een dochter: Hendrika Lamberta. Uiteindelijk komt het paar in Deventer terecht, waar op 14 september 1950 nóg een dochter wordt geboren: Maria Willemina. Hun moeder overlijdt op 23 januari 1971. Ze is dan nog maar 58 jaar. Adrianus zelf overlijdt in 1986. Hij wordt 76.

Dankzij een vindingrijke gemeenteambtenaar heb ik contact kunnen leggen met Hennie (Hendrika). Zij vertelt me dat de vrouw die het meest links op de foto staat, inderdaad haar moeder is. 

Broer Bax brengt licht in de duisternis

Op 8 september 2014 vind ik een bijzonder berichtje in mijn mailbox. Ene Arie (Broer) Bax vraagt zich af of ik ben wie ik ben. Dat ben ik. Dan krijg ik een e-mail met (voor mij) nieuwe informatie over de grootvader van mijn moeder: de man die ooit een winterjas kreeg, betaald met háár tantième. 'Het stukje uit Tijd van Leven dat u aan tante Truus van der Maaden-Timmermans heeft toegezonden, deed mij besluiten om de levensgeschiedenis van overgrootvader Frederik van Rijswijk wat nader onder de loep te nemen’, schrijft Arie, ‘daarbij kwamen veel onverwachte zaken aan het licht.’ Zeg dat wel!

Arie heeft documenten opgedoken waaruit blijkt dat er een foutje in de stamboom van de familie Van Rijswijk zit. Om te beginnen de huwelijksakte van Antonia van Rijswijk en Kornelis Vervoorn. Daarin erkent Kornelis de dan dertienjarige Heintje, dochter van Antonia. Of hij ook haar biologische vader is, weten we natuurlijk niet.

Toen Heintje in 1915 overleed, ontdekte Arie, ging de erfenis niet meteen naar Frederik. Heintjes moeder, Antonia Vervoorn - van Rijswijk, erft de helft. De andere helft gaat naar de moeder van Laatsman (een behoorlijk eigengereide dominee, ontdekte Arie en passant, die in zijn standplaats Heusden al vroeg werd geschorst). Voor twee broers van Laatsman zijn er legaten van 1000 gulden, maar Antonia krijgt kort na 24 november 1916 maar liefst f 37.879 uitgekeerd. Dit blijkt uit de Akte van Scheiding, die Arie heeft gevonden.

Antonia laat 6 dagen na het overlijden van haar dochter  Heintje haar eigen testament opmaken. Daarin laat ze alles na aan haar 'natuurlijke zoon Frederik van Rijswijk'. Uit dit testament blijkt, anders dan uit de stamboom die ik eerder heb gebruikt, dat Frederik háár zoon was, en niet de zoon van 'de andere Antonia', (dochter van Judik van Rijswijk), zoals in de stamboom stond.   

Het geld moet meer dan welkom zijn geweest, want Antonia heeft in 1911 de zorg op zich genomen voor het grote gezin van Frederik, na het overlijden van zijn vrouw Cornelia. Ook dat is nieuw voor mij. De duizend gulden die alle kinderen uit dit gezin uit de erfenis hebben gekregen, hadden ze dus misschien wel te danken aan hun oma Antonia en niet aan Frederik, die het geld pas in 1919, na Antonia’s overlijden, erft.  

Dat Frederik de erfenis erdoor heeft gedraaid – de lezing van mijn moeder – zal ook niet ver bezijden de waarheid zijn. Arie schrijft: ‘Uit overlevering mag worden aangenomen dat Frederik tijdens en na zijn huwelijk een losbandig leven heeft geleid en dat van een harmonieus gezinsleven geen sprake was. Hij was soms lange tijd van huis weg en dan wist niemand waar hij was.’ Hij stierf totaal berooid in het huis van zijn oudste zoon in Sliedrecht.