Wat wist mijn moeder over het verloop van de oorlog in Nederlands
Indië? Er werd natuurlijk geluisterd naar de radio en er waren de gewone
kranten. Wat stond daarin? Ik tik 'Javazee' in als zoekterm in het digitaal
krantenarchief van Gorcum. Niets. 'Java' dan? In het Nieuwsblad voor Gorinchem
en omstreken van 6 maart 1942 staat het 'Buitenlandsch overzicht' van 2 maart
1942. Japan is op drie plaatsen op Java geland en ook de slag in de Javazee
komt aan bod:
Ik betwijfel of mijn moeder zich op dat moment druk heeft
gemaakt over het verloop van de oorlog in Indië. Ze maakte zich zorgen over
haar broers, dat zeker, maar ze wist niet waar die precies zaten. Buiten dat is
me altijd opgevallen dat haar focus lag op haar eigen gezin. Ze deed de hele
oorlog lang haar uiterste best om Theo (en later ook Frieda) netjes in de
kleren te houden en – belangrijker nog – om hen voldoende te eten te geven. Ook
zelf probeerde ze er ondanks alles goed uit te zien. Na de oorlog vroeg ze zich
af waarom ze zich daar 'in vredesnaam' zo druk over had gemaakt en nam ze zich voor om een
volgende keer 'gewoon een deken om te slaan'. Toch verbaast het me niet. Goed
voor jezelf zorgen is een manier om je waardigheid te behouden. Juist als die
je is afgenomen, kan dat extra belangrijk worden.
In Nederlands Indië zijn de consequenties van de Japanse
inval, nu ook op het bestuurscentrum Java, enorm. Zo’n 330.000 Westerse burgers en
89.000 militairen (Nederlands, maar ook o.a. Ambonees en uit geallieerde
landen) worden na de capitulatie op 8 maart 1942 geïnterneerd. Mijn familie
kreeg daar niet mee te maken, dacht ik. Maar dat blijkt onjuist. Een broer en
een zus van Door – mijn oma Nieuwstad – woonden allebei met hun gezin in Indië. Ooms
en tantes van mijn vader, die hij zich misschien alleen herinnerde van toen hij
klein was. Voor mijn moeder waren het vreemden. Maar voor Door niet: zij moet
zich wél zorgen hebben gemaakt toen ze vanaf maart 1942 geen contact meer met
hen kon krijgen.
In de fotocollectie van Arnold jr. zit deze foto. Peter (van
Jan) heeft een vage variant, maar met namen erbij: v.l.n.r. zien we oom
Cor, ene Mien van Leeuwen, tante Annie en Door. Het staande jongetje moet mijn
vader zijn. Cor Ran en Annie van Loenen trouwden op 28 september 1922 in
Haarlem. Ze zijn allebei onderwijzer. Bij zijn huwelijk is Cor 30 jaar. Deze
foto kan rond die tijd genomen zijn, of iets vroeger.
Via Peter en Rienus (van Jan, rechts onder op de foto) heb ik
het mailadres gekregen van één van de dochters van oom Cor en tante Annie:
Tineke Ran. Ze is 81 jaar en woont in Australië. Haar oorlogservaringen zijn
van haar en komen hier niet aan bod. Ik beperk me tot de feiten, voor zover ik
die kan achterhalen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten