Bevrijdingsdag 2020. Is het vandaag precies 75 jaar geleden
dat mijn moeder met haar kinderen de steeg af liep, naar de Grote Markt, waar
zo goed en zo kwaad als het ging – ‘We kenden de wijs, maar niet de woorden’ –
het Engelse volkslied werd gezongen voor de daar aanwezige bevrijders? Misschien
was het een paar dagen later. Wat doet het ertoe: het was voorbij.
Het duurde nog even, maar op 26 juli 1945 was de Jacob van
Heemskerck terug in Amsterdam. Het zal kort daarna zijn geweest dat Gerrit
Versluijs in de Keizerstraat in Gorinchem voor een gesloten deur kwam te staan.
Mijn moeder hoorde dit al snel en waarschuwde op haar beurt haar vader: je moet
snel naar huis want er is iets leuks.
Waar had Gerrit gezeten na de verloren slag in de
Javazee? Bosman weet het. De Heemskerck kwam op 6 maart 1942 aan op Ceylon. Daar
wordt hij ingedeeld bij de Britse Eastern Fleet. De kruiser gaat begin mei voor
een reparatie naar Kaapstad en vandaar naar Kilindini, bij Mombasa. Dan vraagt de Amerikaanse marineleiding om extra schepen
om troepentransporten te begeleiden en vertrekt de Heemskerck naar Fremantle in
Australië. Ruim een jaar later, eind 1943, blijken opnieuw reparaties nodig.
Onderweg naar een dok in Engeland wordt de kruiser nog enkele maanden vanuit
Gibraltar ingezet om transporten te begeleiden. In juni 1944 arriveert hij in
Liverpool. Daar duren de vereiste reparaties ruim een jaar, tegen die tijd is Nederland
bevrijd. De Heemskerck is op die 26e juli het eerste Nederlandse oorlogsschip
dat terug is op eigen bodem.
