Tante Ort en ome Rien

Mijn moeder logeerde graag bij ‘tante Ort en ome Rien’ in Vogelswerf. Ome Rien was van het veer tussen Vogelswerf en Kedichem. Samen met tante Ort dreef hij het café bij het veer. Mijn moeder vond het er heel gezellig. Tante Ort kaartte graag met de gasten, en dan mocht mijn moeder de borreltjes inschenken, in leuke kleine glaasjes. En laat naar bed natuurlijk, in een bedstee zonder deurtjes, met een bloemetjesgordijn. Ze bracht er elke dag de geit een kom met het vocht dat bovendreef als karnemelk bezonken was. Dat vond hij erg lekker.

Er waren daar allemaal ongetrouwde broers in huis. In Veen (waar ze ook vaak logeerde, bij de familie van Koos) moest ze altijd al die ooms opnoemen: Rienoom, Manusoom, Japoom, Aartoom, Keesoom.
Aartoom was een rare: hij gooide het eten dat hij niet lustte op oma’s bord. Eén van de ooms had naar goud gezocht in Amerika. Was dat waar? En had hij wat gevonden?  

In het gemeentearchief van Leerdam vond ik ome Rien: Marinus, een jongere broer van Gerrit Versluis, geboren in Kedichem op 23 november 1866. Hij was dus een oudoom van mijn moeder. Maar wie was ‘tante Ort’? In het bevolkingsregister van Kedichem staat dat Marinus op 18 juni 1901 naar Heukelum vertrok. Het archief van Heukelum ligt in Gorinchem, verhuizen dus maar.

In het bevolkingsregister van Heukelum wordt Marinus op 20 juni 1901 ingeschreven als lid van het gezin van Arie Muilwijk en Willemijntje Zwakhals. Zij hebben 11 kinderen. Eén van hun dochters moet ‘tante Ort’ zijn. Na enige tijd dringt tot me door dat dit dochter Aartje moet zijn, geboren op 4 maart 1872. Op z’n Vogelswerfs – het buurtschap waar zij woonde – werd dat ‘Ort’.

Rien is niet de enige aangetrouwde familie in huis: ik zie nog een weduwe, een schoondochter en vier kleinkinderen op de lijst.

Zoon Jasper vertrekt op 9 februari 1900 naar Amerika. De goudzoeker! Hij geeft het zoeken niet snel op, want pas op 4 maart 1903 is hij weer terug.

Aron de Vries van het gemeentearchief tovert nog een loodzware kaartenbak uit Heukelum tevoorschijn. Daarin vind ik de gezinskaart van Marinus Versluis. Aan de Zuiderlingedijk 282 woont hij met zijn vrouw Aartje, dochter Wilhelmina (die ik ken als ‘Mijntje’), zoon Cornelis (Kees, die het café van hem zal overnemen), vier zwagers en – later – schoonzoon Jan van Ginkel plus kleinzoons Wouter en Marinus.

Zoals Rien inwoonde bij zijn schoonvader, zo woont later zijn eigen schoonzoon in bij hem.

Volgens mijn tante Gera woonde schoonvader Muilwijk voor zijn dood ook in bij tante Ort. Of was het andersom en bleef Ort in het ouderlijk huis? Arie Muilwijk woonde op het adres Zuiderlingedijk 206, een stukje verderop.

Dan blader ik een fotoboek door, samengesteld door Arie Sterk. ‘Spijk in vroeger tijden’ heet het, deel 2, Vogelswerf (Oostvoorne, Deboektant). Op p. 63 zit ome Rien, in zijn veerboot. Het café staat op p. 61, en op p. 64 staat een foto van de veerstoep aan de kant van Kedichem.

Er is ook nog een groepsfoto van een uitstapje voor bejaarden in 1951. Hun namen staan eronder. Eén van hen is Ort. Het bijschrift klopt niet helemaal, tenzij Ort op latere leeftijd een flinke hangsnor ontwikkelde.  

Bij de foto’s vertelt Sterk diverse anekdotes. Zoals deze: ‘In barre winters, als de Linge bevroren was, werd er een pontgat opengehouden door middel van een grote trekzaag met aan de onderkant een zwaar gewicht. Daarnaast werd dan nog een pad gemaakt met stro en zand voor voetgangers. Wie daarvan gebruik maakte moest wel betalen, maar werd, als dat nodig was, ook geholpen. Men kon dan ‘d’n Ouwe Rien’ flink in het harnas jagen en laten brommen, door 10 meter verderop de Linge over te steken’ (p. 63).