Instituut Nieuwstad

Mijn moeder vertelde altijd hoe zij in de eerste jaren van haar huwelijk de leerlingen van mijn vader ontving en voorzag van koffie en thee. ‘Instituut Nieuwstad’ voelde echt als een gezamenlijke onderneming.  Dit instituut verzorgde de bedrijfsadministratie van opdrachtgevers en leidde op voor verschillende boekhoudexamens. Mijn vader runde het samen met zijn vader. Ze adverteerden ervoor in de Gorcumse kranten.

Daarin zie je eind 1940 het adres van mijn ouders opduiken: Langendijk 33. Sien, de vriendin van Kees, had op weg naar haar werk bij bakker Stek gezien dat op de Langendijk verhuisd werd. Het huis dat mijn ouders in mei 1940 op het oog hadden, was intussen vergeven. Sien ging even terug naar de Vissersdijk om te vertellen dat aan de Langendijk een huis leeg kwam, en zo werd dit het adres waarop ook ik geboren ben.  

Hoe was mijn vader zelf opgeleid? Hij ging als kind naar de Lagere Burgerschool in de Boerenstraat, wat ik weet omdat zijn vader in de gemeenteraad een keer de kosten van de leermiddelen aanhaalde. In de gedigitaliseerde Gorcumse kranten zie ik dat hij in 1932 op de Rijkskweekschool van 2 naar 3 ging. In 1934 slaagde hij.

Wat zat er tussen de kweekschool en de lagere burgerschool? Je zou zeggen: de hogere burgerschool (hbs). Die ken ik als vijfjarige opleiding. Wikipedia leert dat de hbs in 1863 werd ingevoerd als driejarige opleiding die voorbereidde op hogere posities in de maatschappij. De opleiding was ook bedoeld als onderbouw voor landbouwscholen. Gold dat misschien ook voor kweekscholen? Een advertentie uit 1928 bevestigt dat. 

Mijn vader ging dus na 6 jaar lager onderwijs 3 jaar naar de hbs. Daarmee werd hij toegelaten tot het tweede jaar van de vierjarige kweekschool. De driejarige hbs werd later verdrongen door de mulo, die in vier jaar dezelfde stof onderwees, zegt Wikipedia. Intussen was er ook een vijfjarige variant van de hbs, die oorspronkelijk bedoeld was als vooropleiding voor de Polytechnische school in Delft, de huidige Technische Universiteit. Die vooropleiding ken ik als hbs B. Hbs A leidde op voor wat we nu kennen als de Erasmus Universiteit.

Na de kweekschool ging mijn vader blijkbaar bij zijn eigen vader in de leer voor een boekhouddiploma, dat hij haalde in 1937. In 1938 haalt hij in Den Haag de akte handelskennis LO, en in 1939 in Rotterdam de hoofdakte. Intussen geeft hij in Gorcum cursussen voor o.a. het middenstandsdiploma. De Handelsavondschool huurt hem daarvoor in. Of leerlingen volgen individueel de lessen, aan huis, waar mijn moeder hen ontvangt.